Een hart onder de riem voor slachtoffers van discriminatie
De internationale dag tegen racisme en discriminatie
In 1960 werd 21 maart uitgeroepen tot “Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie”. Het actieplaform Praktijktesten Nu brengt vandaag hulde aan de vele slachtoffers van racisme en discriminatie die er ook in 2017 nog zijn. In een filmpje delen enkelen onder hen hun ervaring met discriminatie op de arbeids- en woonmarkt. Het platform Praktijktesten Nu focust op de discriminatie van etnisch-culturele minderheden op de arbeids- en woonmarkt, maar pleit ervoor dat praktijktesten worden ingezet om alle vormen van discriminatie op te sporen en aan te pakken. Ze benadrukken dit in hun campagnefilmpje door een diversiteit van ervaringen met discriminatie naar voren te brengen.
In het filmpje vertelt Boubacar Mkazet (44) hoe hij kan werken met bulldozers en andere grote machines. Helaas laat niemand hem zijn competenties inzetten in een job. Hij vermoedt dat werkgevers hem niet aannemen omdat hij zwart is. Rabia Tahrir (22) vertelt hoe ze niet aan de slag mocht gaan als kassierster omdat ze een hoofddoek draagt. En dan is er nog Abderrahman Belkadi (43). Hij solliciteerde honderden keren in de schoonmaaksector, zonder resultaat. Nu volgt hij een kappersopleiding en wil zelf een zaak starten. Ook een appartement vinden gaat enkel wanneer hij de hulp van anderen inschakelt. En ook Brahim Larbi (21) kreeg verschillende keren te horen dat men niet aan hem wil verhuren. Hij denkt dat het aan zijn niet-Vlaamse naam ligt.
Hoewel we beschikken over een uitgebreide anti-discriminatiewetgeving in dit land blijven slachtoffers meestal in de kou staan. De wetten die discriminatie verbieden worden onvoldoende gehandhaafd. De bevoegde inspectiediensten mogen nog steeds geen praktijktesten uitvoeren om discriminatie vast te stellen. Het ontbreekt de federale en Vlaamse overheid aan de politieke moed om het vereiste juridische kader voor deze testen te voorzien.
Praktijktesten Nu voert actie
Vandaag steekt Praktijktesten Nu Rabia, Boubakar, Abderrahman en Brahim een hart onder de riem, want slachtoffers van discriminatie staan er grotendeels alleen voor. Van personen die met discriminatie worden geconfronteerd doet 79% geen melding, zo blijkt uit onderzoek van FRA (het Europese Agentschap voor Fundamentele Rechten). De belangrijkste reden is de overtuiging dat een klacht niets aan de situatie zal veranderen. Dat klopt in de meeste gevallen, omdat het in de praktijk bijna onmogelijk is om discriminatie te bewijzen. Hoe kan je aantonen dat er discriminatie in het spel is als het appartement dat je wil huren iedere keer nét verhuurd blijkt te zijn? Hoe bewijs je dat je niet wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek omwille van je naam? Praktijktesten zijn instrumenten die ingezet kunnen worden bij het verzamelen van bewijslast wanneer er een vermoeden van discriminatie is. In het geval van een vacature zouden er in een praktijktest dan twee cv’s ingestuurd worden die enkel verschillen in de naam van de sollicitant. De antidiscriminatiewet werd in 2011 echter aangepast: het reglementaire kader voor praktijktesten, dat via een KB had moeten worden voorzien, werd geschrapt.
Proactieve praktijktesten in het kader van een inspectie
Vandaag brengen we de vele anonieme slachtoffers van racisme en discriminatie onder de aandacht. Wie geboren is buiten de EU heeft vandaag 3 keer meer kans om werkloos te zijn in ons land. Discriminatie is met andere woorden geen anekdotisch, maar een structureel gegeven. Het is de dagelijkse realiteit waar velen dag in dag uit in leven. Onze democratische rechtstaat slaagt er vandaag niet in om haar burgers te beschermen tegen discriminatie. De kern van het probleem ligt in het handhavingsbeleid. Een democratische rechtstaat veronderstelt dat de overheid controleert of haar wetten en decreten uitgevoerd en nageleefd worden, maar dit gebeurt niet voor de antidiscriminatiewetten. De inspectiediensten krijgen niet de onderzoeksmiddelen om proactief te controleren of de discriminatieregelgeving wordt gerespecteerd, terwijl ze dat bijvoorbeeld wel doen om zwartwerk op te sporen. Zoals de Voedselinspectie toeziet op hygiëne in restaurants is het ook de taak van de inspectiediensten inzake werk en wonen om toe te zien dat werkgevers en verhuurders niet discrimineren en de intermediaire interimkantoren, dienstenchequebedrijven en immokantoren niet ingaan op discriminerende vragen van klanten. Precies daarom moeten praktijktesten een legitiem beleidsinstrument worden in de strijd tegen discriminatie.
Wake-up call naar politici
Het politieke debat over de invoering van praktijktesten sleept al jaren aan. Ondanks het grote maatschappelijke draagvlak én de politieke steun van alle partijen behalve Vlaams Belang en NVA, is er nog steeds geen doorbaak. In plaats daarvan werden in 2015 resoluties gelanceerd die inzetten op zelfregulering. De regeringen stimuleerden de sociale partners in de sectoren om praktijktesten te gebruiken als instrument om zichzelf te controleren. Maar zelfs van dat voornemen kwam tot nu toe niets in huis. Onze doorlichting van de Vlaamse sectorconvenanten (akkoorden tussen de Vlaamse overheid en de arbeidsmarktsectoren) toonde aan dat geen enkele sector werk maakt van zelfregulering door middel van praktijktesten. Evenmin werden er federale cao’s afgesloten om sectorale zelfregulering in te voeren. Anno 2017 is het dus manifest duidelijk dat de piste van de zelfregulering die de meerderheden naar voor schoven, op niets is uitgedraaid. Het is nu dan ook het de hoogste tijd dat de meerderheid eindelijk haar inspectiediensten de bevoegdheid geeft om zelf praktijktesten uit te (laten) voeren.
Momenteel is er gelukkig wel wat in beweging. In Brussel werkt de regering aan een ordonnantie die de arbeidsinspectie bevoegd maakt om zelf met praktijktesten aan de slag te gaan. Twee weken geleden lanceerde de SERV in een advies de oproep aan de Vlaamse overheid om zelf ook werk te maken van de uitrol van praktijktesten voor haar eigen aanwervingsbeleid. Vlaams Minister Homans schoot het idee helaas al snel af hoewel de federale resolutie de overheden als werkgever opriep om prioritair werk te maken van discriminatiecontroles. Eén van de penhouders van de federale resolutie, mevrouw Zuhal Demir, is nu federaal Staatssecretaris voor Gelijke Kansen. Zij kan het voornemen om praktijktesten te gebruiken in overheidsdiensten onverwijld uitvoeren. Als dat gebeurt, brengen we volgend jaar op 21 maart zeker ook wat positief nieuws.
***
Over het filmpje
De 10 verhalen van mensen die getuigen en deelnemen aan de strijd tegen discriminatie. Wij eisen praktijktesten nu! en steken een hart onder de riem van alle slachtoffers elke dag.
Boubacar Mkaze: 44, zwarte man, kortopgeleid maar ervaring met allerlei machines zoals bulldozer, vermoedt dat werkgever niet gelooft dat hij met bulldozer kan werken omdat hij zwart is.
Abderrahman Belkadi: 43, Marokkaanse man, kortopgeleid, leert bij voor kapper en wil zelf zaak starten omdat niemand hem werk wil geven ondanks honderden sollicitaties in schoonmaaksector en ook een appartement vinden lukt hem niet zonder beroep te doen op zijn vrouw.
Ilse Degraef: 54, witte vrouw, vrachtwagenchauffeur geweest, vindt al jaren geen werk en zei vermoedt et door haar leeftijd komt,
Kinaba Sisoko: 37, zwarte vrouw, maakte discriminatie mee op de werkvloer als schoonmaakster, ze moest haar kleren in andere kleedkamer doen want die stinken volgens een collega van haar.
Jos Geysels: 23, witte man, functiebeperking, kreeg een job niet omdat hij eerlijk vertelde dat hij een beperking had maar dat hij de job kon, maar de werkgever dacht dat hij het niet zou aankunnen.
Brahim Larbi: 21, Marokkaanse man, homosexueel, kreeg verschillende appartementen niet omdat de eigenaars niemand met een niet-Vlaamse naam wilden vermoedt hij.
Jacqueline Robrechts: 50, witte lesbische vrouw in mannenlichaam, werd ontslagen omwille van transgender te zijn en vindt moeilijk appartement daardoor.
Jessica Hoet: 36, witte vrouw, vond geen werk omwille van zwanger te zijn.
Rabia Tahrir: 22, Marokkaans Belgische moslima met hoofddoek, moest als kassierster hoofddoek afdoen of in magazijn gaan werken.
Mustapha Özil: 40, Iraaks koerdische man, werd valselijk beschuldigd van diefstal op de werkvloer omwille van zijn afkomst vermoedt hij.